De tentoonstelling 'Samen in de schijnwerpers. De Mesdags in hun museum' is een eerbetoon aan het kunstenaarsechtpaar Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten. Te zien van 31 maart tot en met 9 juli 2023 in De Mesdag Collectie in Den Haag.
In 2023 is het 120 jaar geleden dat Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) en Sientje Mesdag-van Houten (1834-1909) hun fraaie collectie aan de Staat der Nederlanden schonken. Als eerbetoon zijn nu alle werken van de Mesdags uit de collectie in hun eigen museum te zien.
Een leven lang bouwden Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten aan hun verzameling. In het museum voor eigentijdse kunst dat ze in 1887 aan de Laan van Meerdervoort in Den Haag openden, toonden ze het werk van vrienden, van kunstenaars die zij bewonderden én hun eigen werk.
‘Wij weten zelf te goed wat mooi is of niet. Anders hadden we ook nooit dat unieke museum bij elkander gekregen, mijn vrouw en ik’, zei Hendrik Willem. Het zijn inderdaad hun voorkeuren en interesses die de collectie tot een persoonlijk geheel maken.
De Mesdag Collectie is onlosmakelijk met Hendrik Willem en Sientje verbonden. Hun liefde voor kunst en hun persoonlijke voorkeuren geven dit museum tot op de dag van vandaag karakter. Een aantal van hun eigen werken die zij in het museum plaatsten, geven inzicht in het leven van de Mesdags.
Ook hangen er portretten van vrienden en schilderijen die verbonden waren met een bijzonder moment in hun carrière. De tentoonstelling laat daarnaast zien hoe de Mesdags zichzelf met hun persoonlijke tekeningen en schilderijen representeerden tussen Franse en Nederlandse kunstenaars van wie ze werken in hun verzameling hadden.
Kiezen voor de kunst
De Mesdags hadden bewust gekozen voor een leven in de kunst. Hendrik Willem stapte op 35-jarige leeftijd uit het bedrijf van zijn vader om kunstenaar te worden. Een paar jaar later besloot Sientje ook haar leven aan de kunst te wijden, nadat in 1871 hun enige zoon Klaasje overleed.
‘Zonder mijn man was ik nooit schilderes geworden, en zonder mij was hij waarschijnlijk geen schilder geworden.' Sientje Mesdag-van Houten
Sientje Mesdag-van Houten was al ver in de dertig toen zij begon met schilderen. Het schilderij Hondenkop: Nero (1875) van hun trouwe New Foundlander geeft een inkijkje in het huiselijk leven van de Mesdags. Haar Bosgezicht (1870-1907) valt op door de lichte kleuren, waarmee ze een zonnig moment vastlegde.
Mesdag-van Houten werd bekend met stillevens, van oudsher een onderwerp voor vrouwen. Maar zij was enorm veelzijdig en schilderde ook veel landschappen met een eigen, melancholische sfeer, zoals Op de Veluwe, de heide van Bennekom (1891). Af en toe maakte ze ook portretten en had daarmee succes in binnen- en buitenland, waar zij ook exposeerde.
‘De zee is mijn.’ Hendrik Willem Mesdag
Hendrik Willem Mesdag was een zeeschilder, en hij ging dan ook bijna elke dag naar het strand om het water en de kleuren van de lucht te bestuderen. In zijn zeegezichten experimenteerde hij volop met schilderstijl en kleur.
Met Branding op de Noordzee (1870) beleefde Mesdag zijn doorbraak. Hij won er in 1870 een van de gouden medailles mee op de Parijse Salontentoonstelling en een jurylid kocht het werk. Later is het schilderij in twee stukken gesneden en verspreid geraakt. Tegenwoordig is het volledige schilderij weer in De Mesdag Collectie te zien, maar de snijlijn is nog altijd zichtbaar.
De naam Mesdag is voor veel mensen verbonden aan het enorme schilderij Panorama van Scheveningen (1881, Panorama Mesdag, Den Haag), wat hij als zijn belangrijkste werk beschouwde. Voordat Mesdag met hulp van zijn vrouw en andere kunstenaars het enorme doek schilderde, maakte hij de voorstudie Studie voor Panorama van Scheveningen (1880, schaal 1:50). Veel details, zoals de geitjes op het gras, komen terug op het spektakelstuk.
Schetsboekjes
Niet alle werken van het echtpaar Mesdag-van Houten zijn permanent te zien in het museum. De werken op papier kunnen maar zelden worden getoond, omdat ze gevoelig zijn voor licht. Speciaal voor de tentoonstelling Samen in de schijnwerpers zijn de schetsboekjes van het echtpaar te zien.
De Mesdags hadden die altijd bij zich zodat ze schetsen konden maken van hun favoriete onderwerpen als ze eropuit trokken. In de schetsboekjes staan ook kindertekeningen van hun zoon Klaasje, die op 7-jarige leeftijd onverwachts overleed na een kort ziekbed.
Nieuwe vondsten en restauratie
Voor de tentoonstelling zijn enkele schilderijen van de Mesdags gerestaureerd. Het uiterlijk van Hendrik Willems Zomeravond te Scheveningen (c. 1890-1895) veranderde spectaculair tijdens de restauratie, vooral door het afnemen van het oude vernis. De subtiele kleuren en penseelstreken waarmee Mesdag dit gouden uur vastlegde, komen nu weer helemaal tot hun recht.
Tijdens de behandeling van Mesdags Pinken op zee (c. 1869-1915) ontdekte de restaurator penseelstreken die niet bij de voorstelling leken te horen. Een röntgenfoto toont aan dat er een portret onder de bovenste verflagen verborgen zit. Onder Hut in Hattem (1876-1892) van Mesdag-van Houten onthulde de röntgenfoto een onderliggend portret.
Samen in de schijnwerpers. De Mesdags in hun museum is van 31 maart tot en met 9 juli 2023 te zien in De Mesdag Collectie in Den Haag. In april zal het museum vanwege de tentoonstelling extra geopend zijn van woensdag t/m zondag van 10 tot 17 uur, met uitzondering van Koningsdag.
Activiteiten
In de Museumweek organiseert De Mesdag Collectie verschillende activiteiten, waaronder een lezing door juniorconservator Lisette van den Berg op zaterdag 1 april en instaprondleidingen bij de tentoonstelling Samen in de schijnwerpers. De Mesdags in hun museum.
Om stil te staan bij de bijzondere schenking die de Mesdags hebben gedaan, organiseert het museum op 13 mei een feestelijke dag vol activiteiten, waaronder rondleidingen en een doorlopende tekenworkshop.