26 oktober 2017
Tentoonstelling over de aantrekkingskracht van het Franse dorp Barbizon op Nederlandse schilders in de negentiende eeuw
27 oktober 2017 t/m 7 januari 2018 in De Mesdag Collectie, Den Haag
In De Mesdag Collectie in Den Haag is van 27 oktober 2017 t/m 7 januari 2018 Nederlanders in Barbizon. Maris, Mauve, Weissenbruch te zien, een tentoonstelling over hoe Nederlandse schilders in de negentiende eeuw werden aangetrokken door het Franse dorp Barbizon en het nabijgelegen bos Fontainebleau. Franse kunstenaars trokken naar dit gebied, op een steenworp afstand van Parijs, om ter plekke hun persoonlijke, vaak losse of schetsmatige, impressies van de ongerepte natuur te schilderen. De tentoonstelling toont hoe Nederlandse kunstenaars naar Frans voorbeeld op dezelfde plekken in en rond het woud van Fontainebleau gingen werken om de imposante bomen, markante rotsen en het dorpsleven vast te leggen.
De kunstwerken van de Franse en Nederlandse kunstenaars worden in deze tentoonstelling naast elkaar getoond, in het museum dat een van de belangrijkste collecties Barbizon-schilderijen buiten Frankrijk beheert, ooit bijeengebracht door Hendrik Willem Mesdag zelf.
In Nederlanders in Barbizon zijn 42 werken te zien, onderverdeeld in thema’s als ‘Rotsen’ en ‘In het dorp’. Er wordt een aantal bijzondere bruiklenen getoond, zoals twee tekeningen van Martinus Kuytenbrouwer die lange tijd in bezit zijn geweest van Koning Willem III en later Koningin Juliana. De tentoonstelling wordt afgesloten met hedendaagse foto’s die de nog altijd heersende magie van Barbizon tonen.
Nederlanders in Barbizon is een aanvullend hoofdstuk op Nederlanders in Parijs 1789 – 1914, de tentoonstelling die tegelijkertijd in het Van Gogh Museum (Amsterdam) te zien is.
Inspiratie en invloed
Franse kunstenaars, zoals Jean-François Millet en Théodore Rousseau, trokken vanaf de jaren ’30 van de negentiende eeuw naar de omgeving van het dorp Barbizon, om daar in het bos dat voorheen tot het jachtgebied van de koning behoorde, onaangetast natuurschoon te vinden en vast te leggen. Naast de natuur, speelde ook de relatief korte reistijd vanaf Parijs voor de schilders een rol om in Barbizon te werken. De kunstenaars schilderden hun losse en vrije impressies van de natuur op niet-geïdealiseerde en persoonlijke wijze, in schetsmatige streken.
Al gauw kwamen Nederlandse kunstenaars in aanraking met de werken van hun Franse tijdgenoten. Zij zagen de Franse kunst op tentoonstellingen in binnen- en buitenland of bij verzamelaars van Barbizon-kunst. Een aantal Nederlandse schilders reisde af naar Parijs, waar zij Franse kunstenaars ontmoetten, die hen aanspoorden om Barbizon en het bos te bezoeken. Met het werk van hun grote voorbeelden als Jean-François Millet en Charles- François Daubigny op hun netvlies, schilderden kunstenaars als Jacob Maris een eigen interpretatie van het Franse landschap en het dorp Barbizon en zijn inwoners.
Andere Nederlandse kunstenaars gingen in eigen land op zoek naar deze vrije, schilderachtige motieven. Zo ging Anton Mauve de duinen in bij Den Haag en naar de heide van Laren (NH).
Thematische indeling en opmerkelijke bruiklenen
In de tentoonstelling worden kunstwerken van Franse en Nederlandse kunstenaars in samenhang getoond. Er zijn 42 schilderijen en tekeningen te zien in een thematische indeling: ‘In het woud’, ‘Rotsen’, ‘In het dorp’ en ‘De laatste reizen’. Van deze werken zijn er 28 door Nederlandse kunstenaars gemaakt. De tentoonstelling wordt afgesloten met enkele hedendaagse foto’s van het dorp Barbizon en het bos Fontainebleau om een impressie te geven van de fascinerende plek die het nog altijd is.
Bijzondere bruiklenen in de tentoonstelling zijn twee tekeningen van Martinus Kuytenbrouwer (Gezicht in het bos van Fontainebleau en Valkenjacht bij de rotsen van Cuvier Chatillon in het bos van Fontainebleau), die ooit zijn aangekocht door Koning Willem III op Arti et Amicitiae in 1860 en via vererving in bezit zijn gekomen van Koningin Juliana.
Het schilderij van Johan Hendrik Weissenbruch, Huis van Millet te Barbizon (particuliere collectie) past perfect in deze tentoonstelling, omdat het een eerbetoon van een Nederlandse kunstenaar aan zijn Franse voorganger is. Verder zijn er enkele internationale bruiklenen van Fondation Custodia, National Gallery of Scotland Edinburgh en de National Gallery in London en zijn er tekeningen uit museale collecties die nauwelijks aan het publiek worden getoond vanwege hun kwetsbaarheid.
Grote collectie Barbizon-werken
In 1887 opende Museum Mesdag (tegenwoordig De Mesdag Collectie) en konden Nederlandse kunstenaars daar uitgebreid het werk van hun Franse voorgangers bewonderen. De verzameling Barbizon-werken die hier te zien was, bijeengebracht door Hendrik Willem Mesdag, groeide in die tijd uit tot een van de meest toonaangevende collecties.
Conservator Maite van Dijk: “Mesdag wilde met zijn verzameling en zijn museum Nederlandse en Franse kunst samenbrengen. In Nederlanders in Barbizon. Maris, Mauve, Weissenbruch staat deze artistieke wisselwerking centraal en past daarom perfect in De Mesdag Collectie, dat nog altijd een van de mooiste en belangrijkste collecties Barbizon-werken buiten Frankrijk beheert.”
Samenwerkingen
Nederlanders in Barbizon. Maris, Mauve, Weissenbruch is een aanvullend hoofdstuk op de tentoonstelling Nederlanders in Parijs 1789 – 1914 (t/m 7 januari 2018 in het Van Gogh Museum, Amsterdam). Het Van Gogh Museum beheert sinds 1991 De Mesdag Collectie. Beide tentoonstellingen zijn onderdeel van het Frankrijkjaar 2017 en reizen als één geheel door naar het Petit Palais in Parijs in het voorjaar van 2018.
In het Dordrechts Museum is van 29 oktober 2017 t/m medio mei 2018 de tentoonstelling Jongkind & vrienden te zien, over de Nederlandse schilder Jongkind die ook in de negentiende eeuw naar Frankrijk trok. Bij een bezoek aan Nederlanders in Barbizon ontvangt de bezoeker een kortingsvoucher voor de tentoonstelling over Jongkind, en vice versa.
Nederlanders in Barbizon is tot stand gekomen in samenwerking met het RKD (Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis) en het Petit Palais in Parijs.
