7 maart 2019
Een tentoonstelling over de rijke collectie Colenbrander-keramiek van het echtpaar Mesdag. Te zien in De Mesdag Collectie in Den Haag van 8 maart t/m 23 juni 2019.
Van 8 maart tot en met 23 juni is in De Mesdag Collectie in Den Haag Mesdag & Colenbrander. Gedeelde fascinatie voor keramiek te zien: een tentoonstelling waarin de indrukwekkende collectie Colenbrander-keramiek van het echtpaar Mesdag centraal staat.
Theo Colenbrander (1841-1930) wordt gezien als een van de eerste industrieel ontwerpers in Nederland. Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten (resp. 1831-1915 en 1834-1909) waren hun tijd ver vooruit en kochten zijn modern vormgegeven aardewerk voor hun woonhuis en hun museum.
Bij het overlijden van Hendrik Willem Mesdag in 1915 omvatte deze keramiekcollectie ongeveer 130 objecten en sets. Daarna zijn de stukken uit de privéverzameling verspreid geraakt. Deze tentoonstelling brengt een deel van die verzameling terug naar het oorspronkelijke huis van het echtpaar en staat uitgebreid stil bij de band tussen de Mesdags en Colenbrander.
De bekende fotografen en kunst- en designverzamelaars Erik en Petra Hesmerg zijn de gastconservatoren van deze expositie. Zij fotografeerden de belangrijkste stukken voor de publicatie en selecteerden de mooiste objecten voor de tentoonstelling.
De belangrijkste verzamelaars
Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten waren niet alleen allebei kunstschilder, ze waren ook enthousiaste kunstverzamelaars. Samen verzamelden zij alles wat ze mooi vonden: naast schilderijen, ook kunstnijverheid. De keramiek van Colenbrander nam daarbinnen een speciale plaats in. De Mesdags kochten zelfs als een van de eersten Colenbranders aardewerk.
Theo Colenbrander was van oorsprong architect, maar ontwikkelde zich tot tekenaar en ontwerper. Hij ontwierp keramiek voor verschillende aardewerkfabrieken en zijn ontwerpen waren door de intense kleurcombinaties, wervelende lijnen en intrigerende patronen zeer opvallend. Ook bij het echtpaar Mesdag bleef Colenbranders werk niet onopgemerkt. Het drietal kende elkaar via de Haagse kunstenaarsvereniging Pulchri Studio en daarnaast was Hendrik Willem Mesdag aandeelhouder van de Haagsche Plateelbakkerij Rozenburg, waar Colenbrander tussen 1884 en 1889 de hoofdontwerper was.
De Mesdags schaften Colenbranders werk aan voor zowel hun privéhuis als voor het Museum Mesdag (tegenwoordig De Mesdag Collectie), dat in 1887 naast hun woning zijn deuren opende. Zij waren de belangrijkste verzamelaars van Colenbranders keramiek.
Thema’s van de tentoonstelling
Colenbranders aardewerk is maar vijf jaar verkocht door de Rozenburg-fabriek, omdat slechts een klein publiek in de vooruitstrevende ontwerpen geïnteresseerd was. De Mesdags behoorden tot de liefhebbers en kochten in die korte periode zo’n 130 objecten en sets. De werken uit de museumcollectie bevinden zich nog altijd in De Mesdag Collectie, maar de privécollectie is na het overlijden van Hendrik Willem Mesdag in 1915 verspreid geraakt. Mesdag & Colenbrander brengt een deel van die objecten weer terug naar hun oorspronkelijke huis.
De presentatie omvat veel werk uit de Rozenburg-periode, herkenbaar aan de moderne vormen en decoraties van de vazen en pullen. Daarnaast worden stukken uit Colenbranders tijd bij de Arnhemse plateelfabriek Ram (1921-1925) getoond en is er een tapijt naar zijn ontwerp te zien.
De tentoonstelling belicht tevens het creatieve proces aan de hand van een groot aantal zogenaamde biscuitmodellen. Bijzonder is namelijk dat Colenbrander zijn ontwerpen – die naar zijn zeggen als visioenen tot hem kwamen – niet op papier tekende, maar direct met potlood en aquarelverf aanbracht op ‘biscuits’. Deze proefstukken dienden als voorbeeld voor de plateelschilders. Tot slot wordt in de tentoonstelling stilgestaan bij de relatie tussen de Mesdags en Colenbrander.
De presentatie bevat behalve objecten uit de eigen collectie ook veel bruiklenen van het Rijksmuseum Amsterdam en het Gemeentemuseum Den Haag.
Door het oog van de fotograaf
Fotografen en kunst- en designverzamelaars Erik en Petra Hesmerg zijn de gastconservatoren van deze expositie. De Hesmergs vormen een fotografenduo en zijn gespecialiseerd in het fotograferen van driedimensionale objecten. Zij selecteerden de stukken voor de tentoonstelling en fotografeerden deze voor de begeleidende publicatie.
Petra en Erik: ‘Met behulp van lange vitrines hebben wij de vazen, borden en pullen als een soort berglandschap opgesteld. Het gaat ons niet om de chronologie of om de thema’s. Het doel was echt om er een visueel spektakel van te maken waarin de diversiteit, moderniteit en rijkheid aan details centraal staan.’
De Hesmergs fotografeerden eerder onder meer voor het Gemeentemuseum Den Haag, het Guggenheim Museum, het Louvre Abu Dhabi, Museum Boijmans Van Beuningen en het Design Museum Den Bosch.
Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt de publicatie Mesdag & Colenbrander. Het boek beschrijft de uitzonderlijke Colenbrander-collectie van het echtpaar Mesdag, en gaat in op de kleurrijke en aantrekkelijke stijl en de vernieuwende ontwerpen van Colenbranders keramiek.
Auteur: Titus M. Eliëns, specialist op het gebied van de Nederlandse kunstnijverheid. Fotografie: Erik en Petra Hesmerg. Nederlands-Engelse uitgave, 96 pagina’s, rijk geïllustreerd, € 19,95.
Uitgever: Van Gogh Museum. Boekhandelseditie: Waanders Uitgevers, Zwolle. ISBN 978-94-6262-246-3.
